Dược sĩ hướng dẫn cách dùng thuốc điều trị bệnh hen

Thuốc trị hen suyễn hay thuốc trị hen phế quản là giải pháp thường được sử dụng để kiểm soát các cơn hen. Vậy liều lượng sử dụng thế nào và tác dụng phụ ra sao?

• Dược sĩ hướng dẫn sử dụng vitamin E an toàn hiệu quả
• Dược sĩ tư vấn về những loại thuốc hỗ trợ tiêu hóa

Phương pháp hít (khí dung)

Là phương pháp hiệu quả và thuận tiện nhất để điều trị cơn hen nhẹ đến vừa. Mỗi bình khí dung có liều lượng và lượng thuốc chứa trong bình không giống nhau nên thời gian tác dụng cũng khác nhau (ví dụ như Salbutamol từ 3-5 giờ trong khi đó Salmeterol thời gian tác dụng trong khoảng 12 giờ). Người bệnh sẽ thích dạng khí dung hơn dạng viên uống vì thuốc được đưa trực tiếp đến phế quản và thời gian giãn cơ trơn phế quản cho nên mặc dù liều nhỏ nhưng hiệu quả tốt nhất.

Người sử dụng phải được hướng dẫn cách dùng bình như thế nào cho đúng, kỹ thuật xịt có phù hợp hay không, kỹ thuật xịt không đúng sẽ làm thuốc không vào được cơ trơn phế quản vì thế thuốc không có tác dụng. Người bệnh phải lưu ý là khi hít vào thì phải hít thật chậm và không được thở trong khoảng 10 giây. Với người bệnh lớn tuổi, người bị cơ xương khớp, trẻ em không tự dùng được bình khí dung thông thường thì có thể chuyển sang dạng dùng đặc biệt là các loại khi dung khởi động do thở và phễu dùng để thở. Đối với lại dạng bột thì khi hít phải hít mạnh và sâu, trước khi thở ra phải lấy ống hít ra khỏi miệng. Sau khi hít xong phải súc miệng bằng nước thật sạch, vệ sinh đầu ngậm ống thuốc bằng vải mềm hay khô.

Theo bác sĩ giảng viên lớp văn bằng 2 Cao đẳng Y Sài Gòn liều dùng thuốc dạng hít phải thật chính xác về số lần hít cho 1 ống thuốc và trong vòng 24 giờ người bệnh được phép dùng mấy lần trong ngày, với các thuốc có tác dụng kích thích beta2 thì việc dùng liều cao có thể không tốt với sức khoẻ người bệnh. Trong khi dùng thuốc nếu triệu chứng không đỡ thì người bệnh phải đi khám lại vì có thể cơn hen đã nặng hơn ban đầu và việc điều trị phải dùng thuốc khác. Khi phương pháp hít (xông khí dung) không thể kiểm soát được cơn hen thì phói hợp thêm corticoid (liều phối hợp người bệnh tham khảo ở chỉ định điều trị cho bệnh nhân bị hen mạn tính; liệu pháp này phù hợp với việc kiểm soát cơn hen toàn bộ tốt hơn so với nhóm kích thích beta2 dùng liều cao.

Dung dịch salbutamol đùng điều trị hen cấp ở bệnh viện dùng máy phun mù hoạt động bằng oxygen trong vòng 15 phút. Trên máy phun mù liều kê đơn cao hơn rất nhiều so với liều kê đơn cho bình khí dung bình thường. Ví dụ ống phun mù Ventolin có thể tích 2.5ml chứ thành phần salbutamol 2,5mg tương đương với 25 nhát xịt của bình khí dung. Ngoài ra có loại máy nén khí chạy điện thích hợp dùng tại nhà nhưng loại này là loại mắc tiền.

Khi dùng quá liều quy định trên bệnh nhân hen và bệnh nhân không đáp ứng với liều bình thường của ống thuốc thì cần phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để khám.

Phương pháp dùng đường uống (PO)

Ngoài phương pháp dùng đường hít (khí dung), theo dược sĩ Cao đẳng Dược Sài Gòn hiện nay đã có đường uống cho người bệnh nếu không dùng đường hít được. Trẻ em thường dùng đường khí dung tốt hơn so với uống, đôi khi có những trẻ không tự dùng khí dung được thì bắt buộc dùng đường uống. Mặc dù thuốc uống có thời gian đầu tác dụng chậm hơn so với dạng khí dung. Đối người bệnh bị hen nếu có triệu chứng khó thở vào ban đêm thì Dược thư Việt Nam hướng dẫn dùng chế phẩm giải phóng thuốc thay đổi và là biện pháp thay cho chế phầm Theophylin giải phóng thay đổi.

Phương pháp dùng đường tiêm

Tiêm tĩnh mạch (IV), người bệnh khi bị co thắt phế quản nặng đôi khi tiêm dưới da (SC).

+ Trẻ em: Sử dụng phương pháp hít (khí dung) là hiệu quả cao nhất, kế tiếp đường uống (trên đối tượng này khi dùng bình hít phải hết sức thận trọng và được kiểm tra cẩn thận trong khi dùng) trong cơn hen nặng phải cho phun mù với thành phần là thuốc kích thích chọn lọc 2- adrenergic (trẻ me dưới 18 tháng vẫn có thể sử dụng được) hoặc ipratropium.

+ Phụ nữ có thai và cho con bú: Với phụ nữ có thai thì mọi cơn hen cấp hay mãn đều phải được kiểm soát tốt, khi kiểm soát đủ tốt thì hen không gây tác hại nghiêm trọng đến thời kì mang thai hoặc lúc gần sanh hay ít ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh. Sử dụng thuốc đường khí dung trên mẹ mang thai có ích rất nhiều vì có thể hạn chế tác động bất lợi đến thai nhi. Các cơn hen nặng có thể ảnh hưởng đến thai kì, lúc này cần phải được điều trị nhanh bằng các liệu pháp như phun mù (nhóm beta2-adrenergic), hay dùng corticosteroid đường uống – tiêm vì thuốc qua nhau thai chậm hơn so với những thuốc khác. Một số thuốc như Theophyllin theo nghiên cứu trong thời gian phụ nữ có thai hoặc phụ nữ cho con bú sử dụng không gây tác dụng phụ nhưng cần theo dõi chặt chẽ và sử dụng thận trọng vì độc tính với thai nhi và trẻ mới sinh.

Bài viết chỉ có giá trị tham khảo!